हिलो लाग्ला

३१ श्रावण , काठमाडौ –

किसानलाई बढी सताउने यो समस्या फङगस (ढुसी) र ब्याक्टेरिया (जीवाणु) को संक्रमण, फोहोर पानीका कारण हुने गर्छ

काठमाडौँ — वर्षायाम सुरु भएसँगै कतिपय मानिस खुट्टाका औंलाका कापमा घाउ हुने समस्याबाट पीडित हुन्छन् । खासगरी खेती किसानीमा लाग्नुपर्नेलार्ई यो समस्याले बढी सताउने गर्छ । त्यसैले यसलार्ई बोलीचालीको भाषामा यसलार्ई हिलोले खानु भनिन्छ ।

हिलोले खाँदा खुट्टाको औंलाको कापमा घाउ हुनुका साथै चिलाउनु, पानी/पिप बग्नु, सुन्निनु, फोका आउनु, छाला उप्किनु, गनाउनुलगायत समस्या देखिन्छन् । चिकित्सकीय भाषामा भन्ने हो भने यो समस्या फङगस अर्थात् ढुसी र ब्याक्टेरिया (जीवाणु) को संक्रमणले गर्दा हुन्छ ।

‘यो फोहोर पानीको सम्पर्कमा आउनाले, स्थान विशेषमा हुने विशेष घर्षण, खुम्चिएको छाला आदिले हुन्छ,’ धुलिखेल अस्पतालका छाला रोग तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ डा. धर्मेन्द्र कर्णका अनुसार यो मौसममा सडकमा जमेको पानी वा हिलोले गर्दा संक्रमण हुने आशंका बढी हुन्छ । वर्षायाममा वातावरणमा गर्मीसँगै ओसिलोपना बढी हुने भएकाले छालामा ब्याक्टेरिया र फङगसको संक्रमण बढी हुन्छ । यो मौसममा ब्याक्टेरिया र फङगसलार्ई बाँच्न अनुकूल हुन्छ ।

धेरै समय पानी, खेतबारीमा काम गर्नेहरू, वर्षायाममा खाली खुट्टा हिँडनेहरू वा चप्पल आदि लगाउँदा औंला निरन्तर पानी, हिलो, फोहोर आदिको सम्पर्कमा रहनेहरूमा यो समस्या बढी देखिन्छ ।

कहिलेकाहीँ लामो समयसम्म निरन्तर जुत्ता लगाउनेहरूमा समेत यो समस्या देखिने गरिएको डा. कर्ण बताउँछन् । उनका अनुसार छालामा फङगसको उपचार समयमा नगरे यसले छालालार्ई फुटाउन थाल्छ । प्रायः कुर्कुच्चा चिरा पर्ने समस्या यसै कारण हुने गर्छ ।
यस्तो चिरा समयसमयमा खुल्दा निरन्तर रगत बग्छ । ‘छालामा हुने यो फङगसले सबै व्यक्तिलाई भने संक्रमित गर्दैन । रोग प्रतिरोधक क्षमता कम भएकाहरू, डिसब्याक्टेरियोसी, मधुमेह आदि भएकाहरूलाई बढी प्रभावित पार्छ,’ डा. कर्ण भन्छन् ।

यस्तै कस्सिएको जुत्ता लगाउनेहरूलाई समेत यस्तो समस्याले दुःख दिन सक्छ । जुत्ता आरामदायी हुनुको साथै हावा खेल्ने खालको हुनुपर्छ । यो मुख्य रूपले फोहोरले गर्दा हुने संक्रमण हो । बढी समयसम्म पानी, माटो, हिलोको सम्पर्कमा रहनाले छाला कमलो भएर त्यसमा फङगस र संक्रमण फैलिन थाल्छ ।

‘फङगसको उपचार धेरैजसोले आफ्नो साथीभाइ, छिमेकी आदिको सल्लाहअनुसार आफैंले गर्ने प्रयास गर्छन्,’ डा. कर्ण भन्छन्, ‘तर यदि बिरामीले समयमै छाला रोग विशेषज्ञसँग उपचार गराउँछन् भने एक महिनाको औषधिले समेत निको हुन सक्छ ।’ यसको उपचार धेरै लामो समयसम्म गर्न सक्नुपर्छ । कहिलेकाहीँ त वर्ष दिनसम्म समेत यसको उपचार चल्छ ।

यसरी जोगिनुस्
वर्षायाममा खुट्टालार्ई सफा र सुक्खा राख्नुपर्छ । खुट्टा सफा गर्दा दुई औंलाबीचको भागलार्ई राम्ररी सफा गर्नुपर्छ । दिनहुँ बिहानबेलुका खुट्टालार्ई डिटोल आदि हालेर बनाइएको कीटनाशक घोलले धुँदा निकै फाइदाजनक हुन सक्छ ।

यो समस्याबाट जोगिन कृषकले खुट्टामा पानी लाग्न नदिन र सुक्खा राख्न रबरको जुत्ताको उपयोग गर्न सक्छन् । कृषि कर्म सकाएपछि खुट्टालार्ई राम्ररी धोएर सुकाउँदासमेत यो समस्याबाट जोगिन सकिन्छ ।

भिजेमा वा ओसिलो भएपछि तुरुन्तै सुक्न सक्ने खालको जुत्ता/चप्पल उपयोग गर्नुपर्छ । वाटर प्रुफ चप्पल/जुत्ताको प्रयोग गर्नुपर्छ ।
दिनहुँ घर आएपछि साबुन पानीले खुट्टा सफा गरेर सुक्खा पार्नुपर्छ । मुख्यतः औंलाको कापलार्ई सुकाउनु धेरै आवश्यक छ । यो संक्रमणको उपचारमा एउटा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको तपाईंले लगाउने जुत्ता, मोजा, चप्पललार्ई किटाणु मुक्त राख्नुसमेत हो ।

उपचार
समयमै उपचार गर्नाले यो समस्या निको हुन्छ । डा. कर्णको अनुसार, यदि औंलाको कापमा पिप आइसकेको छ भने चिकित्सकले एन्टिबायोटिकऔषधिसमेत सेवन गर्न प्रस्तावित गर्न सक्छ । यति मात्र नभए ब्याक्टेरिया/फङगस निरोधी औषधि संक्रमण भएको स्थानमा लगाउन समेत प्रस्तावित गर्न सक्छ ।